26 กรกฎาคม “วันสากลเพื่อการอนุรักษ์ระบบนิเวศป่าชายเลน” หรือ วันป่าชายเลนโลก ร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการปกป้องระบบนิเวศที่ช่วยต่อสู้กับโลกร้อนและรักษาความสมดุลของธรรมชาติ
วันสากลเพื่อการอนุรักษ์ระบบนิเวศป่าชายเลน (International Day for the Conservation of the Mangrove Ecosystem) หรือ วันป่าชายเลนโลก ตรงกับวันที่ 26 กรกฎาคม ของทุกปี ถูกกำหนดโดยองค์การยูเนสโก (UNESCO) ในปี 2015 เพื่อส่งเสริมความตระหนักถึงความสำคัญของป่าชายเลน ซึ่งเป็นระบบนิเวศที่มีความหลากหลายทางชีวภาพและมีบทบาทสำคัญต่อสิ่งแวดล้อมและชุมชนทั่วโลก
ความสำคัญของป่าชายเลน
ป่าชายเลนเป็นระบบนิเวศที่พบในเขตรอยต่อระหว่างผืนดินและทะเล โดยเฉพาะในเขตร้อนและกึ่งร้อน เช่น ประเทศไทย เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แอฟริกา และอเมริกาใต้ ป่าชายเลนมีคุณค่ามหาศาล
- ศูนย์กลางความหลากหลายทางชีวภาพ
ป่าชายเลนเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของสิ่งมีชีวิตนานาชนิด เช่น ปู หอย ปลา นก สัตว์เลื้อยคลาน และพืชเฉพาะถิ่น สัตว์หลายชนิดใช้ป่าชายเลนเป็นแหล่งเพาะพันธุ์และที่อยู่อาศัย ซึ่งช่วยรักษาความสมดุลของระบบนิเวศ
- กำแพงป้องกันภัยพิบัติทางธรรมชาติ
รากของต้นโกงกางและพืชชายเลนช่วยยึดดิน ป้องกันการกัดเซาะชายฝั่ง ลดแรงปะทะของคลื่นและพายุ รวมถึงป้องกันน้ำท่วมในพื้นที่ชายฝั่ง ซึ่งเป็นเกราะป้องกันชุมชนจากภัยพิบัติ เช่น สึนามิและพายุหมุนเขตร้อน
- กักเก็บคาร์บอนและลดโลกร้อน
ป่าชายเลนมีประสิทธิภาพในการกักเก็บคาร์บอนสูงกว่าป่าบนบกถึง 3-5 เท่า ช่วยลดก๊าซเรือนกระจกในชั้นบรรยากาศ ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการต่อสู้กับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
- แหล่งทรัพยากรและเศรษฐกิจชุมชน
ป่าชายเลนเป็นแหล่งอาหาร เช่น ปลาและสัตว์น้ำ รวมถึงทรัพยากร เช่น ไม้และสมุนไพร ซึ่งชุมชนท้องถิ่นใช้ในการดำรงชีวิต นอกจากนี้ยังเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงนิเวศที่สร้างรายได้ให้ชุมชนอย่างยั่งยืน
ภัยคุกคามต่อป่าชายเลน
ปัจจุบัน ป่าชายเลนทั่วโลกกำลังเผชิญภัยคุกคามร้ายแรง เช่น การตัดไม้ทำลายป่า เพื่อพัฒนาที่ดิน ทำการเกษตร หรือสร้างฟาร์มกุ้ง มลพิษ จากขยะพลาสติกและสารเคมีที่ไหลลงสู่แหล่งน้ำ การขยายตัวของเมือง ที่รุกล้ำพื้นที่ป่าชายเลน และการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เช่น ระดับน้ำทะเลที่สูงขึ้น ซึ่งกระทบต่อการเติบโตของป่าชายเลน
นายปิ่นสักก์ สุรัสวดี อธิบดีกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง กล่าวว่า ป่าชายเลน ที่นอกจากพัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยวได้แล้ว ป่าชายเลนยังมีส่วนสำคัญในการป้องกันการกัดเซาะชายฝั่ง ไม่ให้กระทบพื้นที่ทำกินของประชาชน และยังถือเป็นแหล่งอาหาร เป็นแหล่งยารักษาโรค เพราะต้นไม้หลายชนิดในป่าชายเลนมีประโยชน์ สกัดเป็นยารักษาโรคได้
ซึ่งในช่วง 20 ปีที่ผ่านมา พื้นที่ป่าชายเลนไทยลดลงเยอะมาก ในอดีตเคยมีมากกว่า 3 ล้านไร่ แต่ปัจจุบันมีประมาณ 1 ล้าน 7 แสนไร่ เพราะเมืองเติบโตขึ้นเรื่อยๆ
ดังนั้น กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง จึงได้ดำเนินโครงการ Thailand Mangrove Alliance หรือ ภาคีอนุรักษ์ป่าชายเลน ที่เป็นความร่วมมือระหว่างองค์กรต่างๆ ทั้งภาครัฐ และภาคเอกชน เพื่อร่วมกันฟื้นฟูป่าชายเลนในไทยให้เพิ่มขึ้น
ทั้งนี้ การสูญเสียป่าชายเลนไม่เพียงแต่ทำลายความหลากหลายทางชีวภาพ แต่ยังเพิ่มความเสี่ยงต่อภัยพิบัติและกระทบต่อวิถีชีวิตของชุมชนที่พึ่งพาป่าชายเลนวันสากลเพื่อการอนุรักษ์ระบบนิเวศป่าชายเลนวันสากลเพื่อการอนุรักษ์ระบบนิเวศป่าชายเลนถูกกำหนดขึ้นเพื่อกระตุ้นให้ทุกภาคส่วนตระหนักถึงความสำคัญของป่าชายเลนและร่วมมือกันปกป้องระบบนิเวศนี้