ภูเขาไม่ได้ให้แค่ทิวทัศน์ที่สวยงาม! วันที่ 11 ธันวาคม “วันภูเขาสากล” ชวนเรียนรู้บทบาทอันยิ่งใหญ่ของภูเขาต่อระบบนิเวศ ตั้งแต่การเป็นแหล่งกักเก็บน้ำจืด การเป็นที่อยู่ของพืชและสัตว์หายาก ไปจนถึงความจำเป็นในการดูแลภูเขาให้ยั่งยืนก่อนที่ทุกอย่างจะสายเกินไป
11 ธันวาคม “วันภูเขาสากล”
วันที่ 11 ธันวาคมของทุกปี ถูกกำหนดให้เป็น วันภูเขาสากล (International Mountain Day) โดยองค์การสหประชาชาติ (UN) เพื่อเป็นการเน้นย้ำถึงความสำคัญอันยิ่งใหญ่ของภูเขาต่อชีวิตผู้คนหลายร้อยล้านคนทั่วโลก ตลอดจนบทบาทสำคัญของภูเขาที่มีต่อความหลากหลายทางชีวภาพและระบบนิเวศโลก
ความสำคัญที่ยิ่งใหญ่ของภูเขา
ภูเขาไม่ได้เป็นเพียงแค่ทิวทัศน์ที่สวยงามเท่านั้น แต่ยังเปรียบเสมือน “หอคอยน้ำ” ของโลก (Water Towers of the World) เนื่องจากเป็นแหล่งกำเนิดของแม่น้ำสายสำคัญส่วนใหญ่ และเป็นที่กักเก็บน้ำจืดที่สำคัญที่สุด โดยเฉพาะในรูปของหิมะและธารน้ำแข็ง ซึ่งเป็นแหล่งน้ำที่จำเป็นต่อการอุปโภคบริโภค การเกษตร และการผลิตพลังงานไฟฟ้าของโลก
นอกจากนี้ ภูเขายังเป็นที่อยู่อาศัยของความหลากหลายทางชีวภาพ (Biodiversity) ที่ไม่ซ้ำใคร พื้นที่สูงเหล่านี้มีพืชและสัตว์หลายชนิดที่ปรับตัวให้เข้ากับสภาพอากาศที่รุนแรงและภูมิประเทศที่ลาดชัน ทำให้ภูเขามีความสำคัญอย่างยิ่งในการรักษาสมดุลทางธรรมชาติ
ความท้าทายที่ภูเขากำลังเผชิญ
แม้จะมีความสำคัญอย่างมหาศาล แต่ภูเขากำลังเผชิญกับภัยคุกคามหลายประการ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (Climate Change) ที่ส่งผลให้:
- ธารน้ำแข็งละลายเร็วขึ้น: การเพิ่มขึ้นของอุณหภูมิทำให้ธารน้ำแข็งและหิมะละลายอย่างรวดเร็ว ส่งผลกระทบต่อแหล่งน้ำของชุมชนปลายน้ำ และเพิ่มความเสี่ยงต่อภัยพิบัติ เช่น ดินถล่มและน้ำท่วมฉับพลัน
- การทำลายป่าและการใช้ประโยชน์ที่ไม่ยั่งยืน: การตัดไม้ทำลายป่า การทำเหมือง และการเกษตรที่ไม่เหมาะสมบนพื้นที่ลาดชัน นำไปสู่การชะล้างพังทลายของดิน และทำลายระบบนิเวศดั้งเดิม
- ความเปราะบางของชุมชนท้องถิ่น: ชุมชนที่อาศัยอยู่ในเขตภูเขามักเป็นกลุ่มที่ยากจนและเปราะบางต่อผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและความไม่มั่นคงทางอาหารมากที่สุด
ภารกิจในวันภูเขาสากล
การกำหนดให้มีวันภูเขาสากลนี้ จึงเป็นโอกาสสำคัญที่ประชาคมโลกจะได้ร่วมกันตระหนักถึงความจำเป็นในการอนุรักษ์ภูเขาอย่างยั่งยืน โดยมุ่งเน้นไปที่:
- การศึกษาและสร้างความตระหนัก: ให้ความรู้แก่สาธารณชนเกี่ยวกับบทบาทของภูเขาต่อโลก
- การจัดการทรัพยากรอย่างยั่งยืน: สนับสนุนแนวทางปฏิบัติที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมในการใช้ที่ดินและการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์บนภูเขา
- การสนับสนุนชาวเขา: ส่งเสริมการพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรมของชุมชนบนพื้นที่สูง เพื่อให้พวกเขาสามารถอยู่รอดและเป็นผู้พิทักษ์ภูเขาได้อย่างมีศักดิ์ศรี
ในวันภูเขาสากล 11 ธันวาคมนี้ เราจึงควรหันมาให้ความสำคัญกับการปกป้องพื้นที่สูงเหล่านี้ เพราะการดูแลภูเขาให้ยั่งยืน คือการดูแลอนาคตของแหล่งน้ำและความหลากหลายทางชีวภาพของโลกนั่นเอง