Part 4 อย่าให้ความทรงจำอดีตมาเหนี่ยวรั้งและซ้ำเติมเพิ่มทุกข์
ปล่อยวางต่อมาและสำคัญไม่น้อย พระไพศาล บอกว่า คือ การปล่อยวางอดีต อดีตในที่นี้หมายถึงความผิดพลาดในอดีต เวลาเจ็บป่วยโดยเฉพาะอยู่ในระยะท้าย มันจะมีภาพความทรงจำเกี่ยวกับเหตุการณ์ในอดีต ความผิดพลาดในอดีต ความรู้สึกเสียใจหรือเสียดายที่ตอนสุขภาพดีไม่ได้ทำ หรือเผลอทำอะไรบางอย่างที่มันไม่ดี
หลวงพ่อจรัญท่านบอกว่า มันจะมีความเสียใจที่จะมารบกวนจิตใจเรา ในบั้นท้ายของชีวิต มีความเสียใจสองสิ่ง หนึ่ง – ทำแต่ไม่ได้คิด สอง – ได้แต่คิด แต่ไม่ทันได้ทำ ทำไม่ได้คิด อย่างเช่น ขึ้นเสียงกับพ่อแม่ ด่าว่าลูกหลาน นี่เรียกว่าทำโดยไม่ทันได้คิด บางทีก็ด่าสามีภรรยาด้วยความโกรธ
สอง ได้แต่คิดแต่ไม่ทันทำ เช่น อยากจะไปเยี่ยมพ่อแม่ อยากจะไปดูแลท่าน อยากจะไปทำบุญ อยากจะไปขอขมาผู้มีพระคุณ แต่ไม่ได้ทำ สิ่งเหล่านี้มันจะมารบกวนตอนที่เราเจ็บป่วย โดยเฉพาะเมื่ออยู่ในระยะท้าย
พระไพศาล วิสาโล ในการเทศนาธรรม หัวข้อ เผชิญความป่วยไข้ด้วยใจที่ปล่อยวาง 8 มิถุนายน 2568 สวนโมกข์กรุงเทพ
ถ้าเราปล่อยให้มันรบกวนจิตใจ เราก็จะทุกข์มากและบางอย่างมันไม่ใช่แค่ความผิดพลาดในอดีต อาจจะการกระทำที่ไม่ถูกต้องที่ไม่เหมาะสม หรือความผิดพลาดของผู้คน เพื่อนที่ทรยศหักหลัง ลูกน้องที่โกงเงิน อันนี้อาจจะไม่เกี่ยวความเจ็บป่วย แต่ว่ามันอดคิดไม่ได้มันก็เกิดความแค้น
บางทีก็โทษนะว่า เป็นเพราะภรรยาเป็นเพราะสามี เพราะลูกที่ดื้อที่ชอบเล่นไพ่ เล่นการพนัน ทำให้เราเครียดจนเส้นเลือดในสมองแตก จนความดันขึ้นจนป่วย มันอดไม่ได้ที่จะโทษคนนั้นคนนี้โดยยกเอาพฤติกรรมในอดีตมาเป็นข้อยืนยันสนับสนุน
บางทีก็โทษตัวเองนะว่า เราไม่น่ากินเหล้าเลย เราไม่น่ากินหวานเลย ภรรยาก็เตือนแล้วว่าอย่ากินข้าวเหนียวทุเรียนมากเกินไป อย่ากินข้าวขาหมูเป็นประจำ ก็เตือนแล้ว แต่ว่าเรายังไม่ยอมเลิกหรือว่าสูบบุหรี่ เราก็ยังสูบสุดท้ายก็เป็นมะเร็ง เป็นภาระกับครอบครัว ไม่โทษตัวเอง
บางทีก็โทษว่า ไม่น่าไปปีนต้นไม้เลย ลูกหลานเตือนแล้วว่าอย่าปีนต้นไม้ เราก็ประมาทพลัดตกลงมากลายเป็นอัมพาตเป็นภาระกับลูกหลาน ความทรงจำเหล่านี้มันจะมารบกวนทำร้ายเรา ถ้าเราไม่รู้จักปล่อยวางมันจะเป็นการซ้ำเติมเพิ่มทุกข์ให้กับจิตใจของเรา
อดีตเป็นสิ่งที่เราทำอะไรไม่ได้แล้ว แต่อย่างน้อยเราก็สามารถยังจะทำสิ่งดีๆ ได้ในปัจจุบัน อย่าปล่อยให้มันมารบกวนจิตใจเรา รู้จักวางมันลงบ้าง อะไรที่เราทำได้ก็ทำ เช่น ขอขมา ขอโหสิ อะไรที่มันทำให้เราโกรธก็ให้อภัยไปเถอะ
การขอขมา การให้อภัย มันจะช่วยทำให้เราเดินหน้าต่อไปได้โดยที่ไม่ถูกอดีต หรือความทรงจำในอดีตเหนี่ยวรั้งและซ้ำเติมเพิ่มทุกข์ให้ใจของเรา