นวัตกรรมจาก มทส. ผสานเทคโนโลยี CT-Scan และ AI ตรวจคุณภาพทุเรียนแม่นยำ 95% ช่วยคัดแยกอ่อน-แก่และหนอนใน 3 วินาที ยกระดับอุตสาหกรรมทุเรียนไทยสู่เวทีโลก
คณะนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี (มทส.) นำโดย รศ.ดร.ชาญชัย ทองโสภา อาจารย์ประจำสาขาวิศวกรรมอิเล็กทรอนิกส์ สำนักวิชาวิศวกรรมศาสตร์ ร่วมกับสำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (ARDA) ได้เปิดตัว “เครื่องสแกนทุเรียน” นวัตกรรมที่ใช้เทคโนโลยี CT-Scan ผสานกับปัญญาประดิษฐ์ (AI) เพื่อตรวจสอบคุณภาพภายในผลทุเรียนด้วยความแม่นยำสูงถึง 95% สามารถคัดแยกความอ่อน-แก่ ตรวจจับหนอนเจาะเมล็ด และความผิดปกติของเนื้อทุเรียนได้ภายใน 3 วินาที หรือสแกนได้ถึง 1,200 ลูกต่อชั่วโมง
นวัตกรรมนี้ถูกนำไปใช้งานจริงครั้งแรกที่บริษัท เอ็นทีเอฟ อินเตอร์กรุ๊ป (ประเทศไทย) จำกัด (มหาชน) จ.จันทบุรี เมื่อวันที่ 15–16 พฤษภาคม 2568
เครื่องสแกนทุเรียนพัฒนาจากเครื่อง CT-Scan ตกรุ่นที่ได้รับจากบริษัทเครื่องมือแพทย์ โดยทีมวิจัย มทส. ปรับปรุงและพัฒนาระบบให้เหมาะกับการตรวจสอบทุเรียน ช่วยลดต้นทุนการนำเข้าและยกระดับขีดความสามารถของอุตสาหกรรมทุเรียนไทย ซึ่งเผชิญปัญหาทุเรียนไม่ได้มาตรฐาน ส่งผลต่อความเชื่อมั่นของผู้บริโภค โดยเฉพาะในตลาดจีน นวัตกรรมนี้จึงเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญในการรักษาตำแหน่งผู้นำด้านทุเรียนของไทยในตลาดโลก
รศ.ดร.ชาญชัย ระบุว่า แนวคิดเริ่มจากปัญหาการตรวจสอบความอ่อน-แก่และหนอนภายในทุเรียน ซึ่งเดิมต้องพึ่งการเคาะและประสบการณ์ที่มีข้อจำกัดด้านความแม่นยำ เทคโนโลยี CT-Scan ที่ใช้ในทางการแพทย์ เพื่อแยกแยะเนื้อเยื่อร่างกายถูกนำมาประยุกต์ใช้ เนื่องจากสามารถตรวจสอบความหนาแน่นและความชื้นของเนื้อทุเรียน ซึ่งสัมพันธ์กับระดับความสุก
ทีมวิจัยพบว่า “ค่า CT Number” ที่เปรียบเทียบความหนาแน่นของวัสดุกับน้ำ เป็นกุญแจสำคัญในการบ่งชี้คุณภาพเนื้อทุเรียน ผสานกับซอฟต์แวร์และ AI ที่ประมวลผลภาพเพื่อแยกแยะส่วนประกอบ เช่น เปลือก เมล็ด โพรงอากาศ และเนื้อทุเรียน ทำให้สามารถระบุความสุก คุณภาพระดับพรีเมียม เช่น ความแน่นนอกนุ่มใน หรือตรวจพบความผิดปกติ เช่น เนื้อเละหรือเชื้อรา ได้อย่างแม่นยำ
นวัตกรรมนี้ช่วยแก้ปัญหาสำคัญของอุตสาหกรรมทุเรียนไทย โดยเฉพาะการคัดแยกผลอ่อนและการตรวจจับหนอน ซึ่งกระทบต่อความเชื่อมั่นของผู้บริโภคในตลาดต่างประเทศ การเพิ่มความแม่นยำในการคัดแยกจึงช่วยยกระดับคุณภาพสินค้าเกษตรไทยอย่างมีนัยสำคัญ ในอนาคต ทีมวิจัยวางแผนพัฒนาเครื่อง CT-Scan เฉพาะสำหรับการเกษตร โดยใช้พลังงานต่ำ มีระบบสายพานที่เหมาะสม และทำงานต่อเนื่องเพื่อลดต้นทุนและเพิ่มขีดความสามารถของเกษตรกรในการแข่งขันระดับโลก
นอกจากนี้ เทคโนโลยีนี้ยังมีศักยภาพในการต่อยอดไปใช้กับผลไม้ชนิดอื่น เช่น มะม่วง มังคุด ส้มโอ หรือมะพร้าว โดยใช้หลักการวิเคราะห์เดียวกันและพัฒนา AI ด้วยข้อมูลใหม่สำหรับแต่ละชนิด ซึ่งจะเป็นก้าวสำคัญในการขับเคลื่อนเทคโนโลยีเกษตรแม่นยำให้ครอบคลุมและสร้างประโยชน์อย่างยั่งยืนในวงกว้าง