21 พ.ย. “วันประมงโลก” วิกฤตปลาหาย FAO ชี้ ประชากรปลาทะเลเกือบ 90% ถูกใช้เกินขนาด เผยภัยคุกคามหลักคือ IUU Fishing และขยะพลาสติกจากการประมงอุตสาหกรรม
“วันประมงโลก” จัดขึ้นในวันที่ 21 พฤศจิกายนของทุกปี มีวัตถุประสงค์เพื่อดึงดูดความสนใจเกี่ยวกับการทำประมงเกินขนาด การทำลายถิ่นที่อยู่อาศัย และภัยคุกคามร้ายแรงอื่นๆ ต่อความยั่งยืนของทรัพยากรทางทะเลและน้ำจืด
ในปี พ.ศ. 2540 เวทีโลกว่าด้วยผู้เก็บเกี่ยวปลาและแรงงานประมง (World Forum of Fish Harvesters and Fish Workers) ได้ประชุมกันที่กรุงนิวเดลี นำไปสู่การก่อตั้งเวทีโลกว่าด้วยการประมง (World Fisheries Forum) โดยมีตัวแทนจาก 18 ประเทศร่วมลงนามในปฏิญญาสนับสนุนพันธกรณีสากล ว่าด้วยแนวปฏิบัติและมาตรการการประมงที่ยั่งยืน การประมงควบคู่ไปกับการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ เป็นแหล่งอาหาร โภชนาการ และรายได้ให้กับประชากรประมาณ 820 ล้านคนทั่วโลก
อย่างไรก็ตาม หนึ่งในภัยคุกคามที่ใหญ่ที่สุดต่อความยั่งยืนของทรัพยากรประมงโลกคือการทำประมงที่ผิดกฎหมาย ขาดการรายงาน และไร้การควบคุม องค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติ (FAO) ระบุว่า เกือบ 90% ของประชากรปลาทะเลทั่วโลกถูกใช้ประโยชน์อย่างเต็มที่ ทำการประมงเกินขนาด หรือถูกทำให้หมดสิ้นลงจนถึงจุดที่การฟื้นฟูทางชีวภาพอาจเป็นไปไม่ได้ การปล่อยสารอันตราย เช่น พลาสติกและของเสียอื่นๆ ลงสู่แหล่งน้ำ ส่งผลกระทบร้ายแรงต่อสิ่งมีชีวิตในน้ำ
งานวิจัยล่าสุดแสดงให้เห็นว่า ขยะพลาสติกในมหาสมุทรกว่า 50% รวมถึงแพขยะขนาดใหญ่แปซิฟิก (Great Pacific Garbage Patch) ประกอบด้วยอวนจับปลาที่ยึดเกาะพลาสติกแห่งนี้ไว้ด้วยกัน การสะสมของขยะที่เกิดจากการประมงเชิงอุตสาหกรรมในมหาสมุทรส่งผลกระทบด้านลบมากมาย รวมถึงอันตรายจากการบาดเจ็บหรือการตายของสัตว์ทะเล และการปล่อยอนุภาคไมโครพลาสติก
ความสำคัญและบทบาท
วันประมงโลกเป็นโอกาสสำคัญในการรวมพลังและสร้างความตระหนักถึงประเด็นสำคัญต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับภาคการประมงและมหาสมุทร
- ความมั่นคงทางอาหาร: สัตว์น้ำเป็นแหล่งโปรตีนสำคัญที่หล่อเลี้ยงประชากรโลกหลายพันล้านคน การทำประมงที่ยั่งยืนจึงเป็นกุญแจสำคัญต่อความมั่นคงทางอาหารของมนุษย์
- ระบบนิเวศทางทะเลและน้ำจืด: ทรัพยากรสัตว์น้ำกำลังเผชิญกับภัยคุกคามหลายด้าน ทั้งจากการทำประมงเกินขนาด (Overfishing) การใช้เครื่องมือทำลายล้าง มลพิษทางทะเล และผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
- วิถีชีวิตชาวประมงพื้นบ้าน: วันนี้เน้นย้ำถึงความท้าทายที่ชาวประมงรายย่อยและชุมชนชายฝั่งเผชิญอยู่ ไม่ว่าจะเป็นการเข้าถึงพื้นที่ทำกิน การถูกคุกคามจากโครงการอุตสาหกรรม หรือการแข่งขันกับเรือประมงพาณิชย์ขนาดใหญ่ ซึ่งจำเป็นต้องได้รับสิทธิ์ในการปกป้องและจัดการทรัพยากรของตนเองอย่างยั่งยืน
- การเรียกร้องระดับโลก: ในวันประมงโลก ชุมชนประมงจากหลายประเทศมักรวมตัวกันเพื่อเรียกร้องให้รัฐบาลและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องให้ความสำคัญกับการจัดการประมงที่ยั่งยืน การควบคุมการทำประมงที่ผิดกฎหมาย (IUU Fishing) และการให้สัตยาบันต่อสนธิสัญญาสำคัญระดับโลก เช่น สนธิสัญญาทะเลหลวง (High Seas Treaty) เพื่อปกป้องระบบนิเวศทางทะเลในเขตนอกชายฝั่ง
โจทย์ความยั่งยืนของภาคประมงไทย
สำหรับประเทศไทย วันประมงโลก สะท้อนให้เห็นถึงความท้าทายที่ต้องเร่งแก้ไข โดยเฉพาะการฟื้นฟูทรัพยากรสัตว์น้ำที่ลดลงอย่างน่ากังวล การปฏิบัติตามมาตรฐานการประมงสากลเพื่อความยั่งยืน และการรักษาสมดุลระหว่างการส่งเสริมเศรษฐกิจการประมงกับการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม การส่งเสริมการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำอย่างยั่งยืน (Aquaculture) จึงเป็นอีกแนวทางสำคัญในการลดการพึ่งพาการจับจากธรรมชาติ
อ้างอิง :
