“วันปลาหมึกโลก” 8 ตุลาคม ชวนทุกคนมาฉลองความอัจฉริยะของสัตว์ 8 แขนแห่งท้องทะเล พร้อมร่วมปกป้องมหาสมุทรให้ยั่งยืน
ในวันที่ 8 ตุลาคมของทุกปี ถูกกำหนดให้เป็น “วันปลาหมึกโลก” (World Octopus Day) เพื่อยกย่องหนึ่งในสิ่งมีชีวิตที่น่าทึ่งที่สุดในมหาสมุทร “ปลาหมึก” หรืออ็อคโทปัส (Octopus) ไม่ใช่แค่สัตว์ทะเลธรรมดา แต่เป็นตัวแทนของความฉลาด ความยืดหยุ่น และความลึกลับใต้ท้องทะเลที่ดึงดูดใจมนุษย์มานับพันปี วันนี้เกิดขึ้นเพื่อสร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับความหลากหลายทางชีวภาพของพวกมัน รวมถึงปัญหาการอนุรักษ์ที่กำลังเผชิญอยู่
ประวัติศาสตร์ของวันปลาหมึกโลก
วันปลาหมึกโลกเริ่มต้นขึ้นในช่วงต้นทศวรรษ 2000 โดยกลุ่มนักการศึกษาและนักอนุรักษ์ทางทะเล โดยเฉพาะอย่างยิ่งจาก “The Octopus News Magazine Online” (TONMO) ซึ่งก่อตั้งขึ้นวันที่ 8 ตุลาคม ปี 2006 เพื่อเชื่อมโยงกับ “Cephalopod Awareness Day” วันที่เลือกคือ 8 ตุลาคม เพื่อเป็นเกียรติแก่ “8 แขน” ของปลาหมึกโดยตรง จุดประสงค์หลักคือการส่งเสริมให้ผู้คนเรียนรู้เกี่ยวกับชีววิทยา ความหลากหลาย และการอนุรักษ์ของปลาหมึก ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของสัตว์มีเปลือกหัว (Cephalopods) ที่เก่าแก่ย้อนไปถึง 300 ล้านปีก่อนยุคไดโนเสาร์เสียอีก
จากจุดเริ่มต้นเล็กๆ วันนี้กลายเป็นการเฉลิมฉลองระดับโลก โดยองค์กรอย่าง World Animal Protection และ National Geographic ได้เข้าร่วมรณรงค์ สร้างแรงบันดาลใจให้ผู้คนหันมาสนใจปัญหาสิ่งแวดล้อมทางทะเล เช่น มลพิษพลาสติกและการเลี้ยงปลาหมึกแบบอุตสาหกรรมที่โหดร้าย
ทำไมปลาหมึกถึงน่าทึ่ง?
ข้อเท็จจริงสุดเซอร์ไพรส์ ปลาหมึกมีมากกว่า 300 สปีชีส์ทั่วโลก พบได้ในทุกมหาสมุทร ตั้งแต่ชายฝั่งตื้นๆ ไปจนถึงความลึกหลายพันเมตร พวกมันคือ “ชาเมเลียนแห่งท้องทะเล” ที่สามารถเปลี่ยนสีผิวเพื่อพรางตัวจากศัตรูได้ในพริบตา นอกจากนี้ ยังมีสมองใหญ่และเซลล์ประสาทถึง 500 ล้านเซลล์ ทำให้ฉลาดพอที่จะแก้ปริศนา เปิดขวด และแม้กระทั่งหลบหนีจากตู้กระจกในพิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำ
และนี่คือข้อเท็จจริงสนุกๆ ที่จะทำให้คุณอึ้ง:
- หัวใจสามดวงและเลือดสีฟ้า: ปลาหมึกมีหัวใจหลักสองดวงสำหรับสูบเลือดไปยังเหงือก และหัวใจดวงที่สามสำหรับร่างกายทั้งหมด เลือดของพวกมันมีส่วนผสมของทองแดง ทำให้เป็นสีฟ้าและทนต่อแรงดันน้ำลึกได้ดี
- แขนอัจฉริยะ 8 ข้าง: แต่ละแขนมีสมองย่อยของตัวเอง สามารถทำงานแยกกันได้ เช่น แขนข้างหนึ่งจับเหยื่อ ขณะที่อีกข้างสำรวจสภาพแวดล้อม พวกมันใช้ “ตุ่มดูด” นับพันดวงเพื่อสัมผัสและลิ้มรสสิ่งต่างๆ
- นักว่ายน้ำสุดเร็ว: สามารถพุ่งทะยานได้ถึง 40 กิโลเมตรต่อชั่วโมงในระยะสั้น และปล่อยหมึกดำเพื่อหลบหนีศัตรูแบบฉบับคลาสสิก
- อายุสั้นแต่สุดยอด: บางชนิดมีชีวิตอยู่แค่ 6 เดือน แต่ใช้เวลาทั้งชีวิตในการผจญภัยและเรียนรู้ พวกมันเก่าแก่กว่าสัตว์ส่วนใหญ่บนโลกนี้เสียอีก
ปลาหมึกยักษ์ที่ใหญ่ที่สุดที่เคยบันทึกไว้ มีแขนยาวถึง 10 เมตร และหนักเกือบ 270 กิโลกรัม แสดงให้เห็นถึงความหลากหลายที่มหัศจรรย์ของมหาสมุทร
ความสำคัญทางนิเวศวิทยาและการอนุรักษ์
ปลาหมึกไม่ใช่แค่ดาราในสารคดี แต่เป็นส่วนสำคัญของห่วงโซ่อาหารในทะเล พวกมันช่วยควบคุมประชากรปู หอย และปลาเล็กๆ ทำให้ระบบนิเวศสมดุล อย่างไรก็ตาม วันนี้กำลังเผชิญภัยคุกคามจากมนุษย์ เช่น การจับสัตว์ทะเลเกินขนาด มลพิษ และการเลี้ยงแบบอุตสาหกรรมที่อาจทำให้พวกมันเครียดและเจ็บปวด เนื่องจากปลาหมึกมี “ความรู้สึก” (sentience) สูง การรณรงค์ในวันนี้จึงเน้นการบริโภคอย่างยั่งยืนและปกป้องมหาสมุทร
