3 กรกฎาคม “วันปลอดถุงพลาสติกสากล” ชวนทุกคนร่วมลดขยะพลาสติก ด้วยการพกถุงผ้า และปฏิเสธถุงพลาสติกแบบใช้ครั้งเดียวทิ้ง เริ่มก้าวเล็กๆ วันนี้ เพื่อโลกที่สะอาดและยั่งยืนสำหรับอนาคต
ทุกวันที่ 3 กรกฎาคมของทุกปี ถูกกำหนดให้เป็น “วันปลอดถุงพลาสติกสากล” (International Plastic Bag Free Day) ซึ่งเป็นวันที่กำหนดขึ้นเพื่อรณรงค์ให้ทุกคนตระหนักถึงปัญหาขยะพลาสติก โดยเฉพาะถุงพลาสติกแบบใช้ครั้งเดียวทิ้ง (single-use plastic bags) และส่งเสริมการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมเพื่อลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม วันนี้ไม่เพียงแต่เป็นการจุดประกายให้คนทั่วไปหันมาสนใจปัญหาขยะพลาสติก แต่ยังเป็นโอกาสที่ชุมชน องค์กร และรัฐบาลทั่วโลกจะร่วมมือกันผลักดันนโยบายและแนวทางปฏิบัติที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมมากขึ้น
ปัญหาของถุงพลาสติก: ภัยเงียบที่ทำร้ายโลก
ถุงพลาสติกเป็นหนึ่งในวัสดุที่พบได้ทั่วไปในชีวิตประจำวัน แต่กลับเป็นตัวการสำคัญที่ก่อให้เกิดปัญหาสิ่งแวดล้อมอย่างรุนแรง ด้วยเหตุผลดังต่อไปนี้
- การย่อยสลายที่ยาวนาน: ถุงพลาสติกใช้เวลานานถึง 100-1,000 ปีในการย่อยสลายตามธรรมชาติ เมื่อถูกทิ้งลงในสิ่งแวดล้อม ถุงพลาสติกจะแตกตัวเป็นไมโครพลาสติก (microplastics) ซึ่งเป็นอนุภาคขนาดเล็กที่ปนเปื้อนในดิน น้ำ และห่วงโซ่อาหาร
- ทำลายสัตว์ป่าและระบบนิเวศ: สัตว์น้ำ เช่น เต่าทะเล หรือนกทะเล มักเข้าใจผิดว่าถุงพลาสติกคืออาหาร เช่น แมงกะพรุน ส่งผลให้สัตว์เหล่านี้เสียชีวิตจากการกินพลาสติกหรือติดอยู่ในขยะพลาสติก ข้อมูลจากองค์การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมระบุว่า สัตว์น้ำกว่า 100,000 ตัวตายในแต่ละปีจากปัญหาขยะพลาสติก
- มลพิษในน้ำและดิน: ขยะพลาสติกที่ถูกทิ้งในแม่น้ำ ทะเล และพื้นที่ธรรมชาติ สร้างความเสียหายต่อระบบนิเวศ โดยเฉพาะในมหาสมุทรที่ปัจจุบันมีขยะพลาสติกมากถึง 150 ล้านตัน
- ผลกระทบต่อสุขภาพมนุษย์: ไมโครพลาสติกสามารถปนเปื้อนในน้ำดื่ม อาหาร และอากาศ ซึ่งอาจส่งผลต่อสุขภาพมนุษย์ เช่น การสะสมของสารเคมีจากพลาสติกในร่างกายที่อาจก่อให้เกิดปัญหาสุขภาพในระยะยาว
- ภาวะโลกร้อน: การผลิตถุงพลาสติกต้องใช้พลังงานจำนวนมาก และปล่อยก๊าซเรือนกระจก การกำจัดถุงพลาสติกที่ไม่ถูกต้องยังเพิ่มการปล่อยก๊าซมีเทน ซึ่งเป็นก๊าซเรือนกระจกที่มีผลกระทบรุนแรง
วันปลอดถุงพลาสติกสากล: จุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนแปลง
วันปลอดถุงพลาสติกสากล เริ่มต้นจากความคิดริเริ่มขององค์กรอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมในยุโรปเมื่อปี 2008 โดยมีเป้าหมายเพื่อลดการใช้ถุงพลาสติกและส่งเสริมทางเลือกที่ยั่งยืน วันนี้ไม่เพียงแต่เน้นการลดใช้ถุงพลาสติก แต่ยังเป็นโอกาสในการสร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับปัญหาขยะพลาสติกในวงกว้าง รวมถึงการผลักดันนโยบายที่สนับสนุนการใช้บรรจุภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
ในประเทศไทย การรณรงค์วันปลอดถุงพลาสติกได้รับความสนใจอย่างมาก โดยเฉพาะตั้งแต่ปี 2563 ที่ห้างสรรพสินค้า ร้านสะดวกซื้อ และซูเปอร์มาร์เก็ตทั่วประเทศเริ่มยกเลิกการแจกถุงพลาสติกฟรี และส่งเสริมให้ลูกค้านำถุงมาเองหรือใช้ถุงผ้า นอกจากนี้ ยังมีโครงการต่างๆ เช่น “ทุกวัน วันงดถุงพลาสติก” และการจัดกิจกรรมเก็บขยะในชุมชน ซึ่งช่วยกระตุ้นให้คนไทยหันมาใส่ใจสิ่งแวดล้อมมากขึ้น
ทำอะไรได้บ้างในวันปลอดถุงพลาสติกสากล?
- ใช้ถุงผ้าหรือถุงที่ใช้ซ้ำได้: พกถุงผ้าติดตัวเมื่อไปซื้อของ หรือเลือกใช้ถุงที่ทำจากวัสดุย่อยสลายได้ เช่น ถุงกระดาษหรือถุงจากเส้นใยธรรมชาติ
- ปฏิเสธถุงพลาสติก: หากซื้อของเพียงเล็กน้อย ให้เลือกไม่รับถุงพลาสติก หรือนำของใส่กระเป๋าโดยตรง
- รีไซเคิลอย่างถูกวิธี: หากจำเป็นต้องใช้ถุงพลาสติก ควรนำไปใช้ซ้ำหรือทิ้งในถังรีไซเคิลเพื่อให้สามารถนำไปแปรรูปได้อย่างเหมาะสม
- รณรงค์และให้ความรู้: แชร์ข้อมูลเกี่ยวกับผลกระทบของถุงพลาสติกในโซเชียลมีเดีย หรือชวนเพื่อนและครอบครัวเข้าร่วมกิจกรรมลดขยะ เช่น การทำถุงผ้าด้วยตัวเอง
- สนับสนุนธุรกิจที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม: เลือกซื้อสินค้าจากร้านค้าที่ใช้บรรจุภัณฑ์ย่อยสลายได้หรือมีนโยบายลดพลาสติก
- เข้าร่วมกิจกรรมชุมชน: ร่วมกิจกรรมเก็บขยะในชุมชนหรือบริเวณชายหาดเพื่อช่วยลดขยะพลาสติกในสิ่งแวดล้อม
ตัวอย่างการรณรงค์ที่ประสบความสำเร็จทั่วโลก
- เคนยา: ออกกฎหมายห้ามใช้ถุงพลาสติกแบบใช้ครั้งเดียวทิ้งในปี 2560 โดยมีบทลงโทษที่เข้มงวด เช่น ปรับหรือจำคุก ซึ่งช่วยลดปริมาณขยะพลาสติกได้อย่างมาก
- ออสเตรเลีย: ร้านค้าปลีกขนาดใหญ่ในหลายรัฐยกเลิกการใช้ถุงพลาสติก และส่งเสริมให้ลูกค้าใช้ถุงที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
- บังกลาเทศ: เป็นประเทศแรกในโลกที่ห้ามใช้ถุงพลาสติกตั้งแต่ปี 2545 หลังจากพบว่าถุงพลาสติกเป็นสาเหตุหลักของน้ำท่วมในเมืองหลวง
วันปลอดถุงพลาสติกสากล ไม่ใช่แค่การรณรงค์ในวันเดียว แต่เป็นการเริ่มต้นเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมในระยะยาว การลดใช้ถุงพลาสติกเพียง 1 ใบต่อวันของแต่ละคน เมื่อรวมกันทั่วโลก สามารถลดขยะพลาสติกได้หลายล้านใบต่อปี ซึ่งจะช่วยลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมได้อย่างมหาศาล
